The Critiques of Ibn Taymiyya Against the Evidence on the Unity of the Nexessity Existent in al-Is̲h̲ārāt of Avicenna

Bu çalışmada, İslam felsefe tarihinde yönlendirici bir metin olarak kabul edilen el-İşârât ve't-tenbîhât eserinde zorunlu varlığın birliğini ispatlamak için kullanılan felsefî kanıtlara İbn Teyymiye’nin (öl. 1338) yönelttiği aklî eleştiriler incelenmektedir. Adı geçen eserin yazarı olan Sînâ 1037), çeşitli eserlerinde farklı yollarla ispatlamaya çalışır. El-İşârât eseri de bu yollardan birini içeren eserdir. Sînâ’nın söz konusu kullandığı delil iki mukaddimeden oluşur. mukaddimelerin birincisi, birbirinden somut tikel varlıkların kendisinde ortak oldukları şey ile farklılaştıkları arasındaki münasebeti belirlemekten ibarettir. İkincisi ise varlık-mahiyeti ayırımını merkeze alarak varlığın, mahiyetin malulü olmadığını dayalıdır. Filozofları birçok açıdan eleştiren Teymiyye delili özel Mes’eletün fî tevḥîdi’l-felâsife eleştirir. Meşşâî mantığını ilim saymayarak reddeden Teymiyye, filozofların ederek kullandıkları ve mantıksal kaideleri çürütmeye bağlamda düşünür filozofun oluşturduğu delilin sadece ön mukaddimelerini değil, bundan öte önceden ettiği ilke kaidelerin yanlış olduğunu öne sürer. Konuyla alakalı Düşünür tarafından eleştirilen en önemli meselelerden biri kavramların gerçekliği, tümellerin varlığı, tikellere nasıl hamledildiği durumu meseleleridir. Öyle ki ona göre varlığı zihnîdir dışarıda gerçekliği bulunmamaktadır. Yine o, insanlık gibi birer sıfat yüklendiğini nedenle bakıma tümelin tümel oluşunu da reddeder. Çünkü Teymiyye’ye göre, belli sıfatı, kendisinden olamaz. Aslında düşünüre mantıkçıların adlandırdıkları kavramlardaki ortaklık lafzî ortaklıktan Şüphesiz Teymiyye’nin kavramlar meselesindeki yorumu nominalizm yaklaşımlara yakın olduğu söylenebilir. Fakat doğrudan gerçekliğini inkâr etmez. Zira zihinlerde oluşan gerçekte tahakkuk eder. Şöyle Ahmet Mehmet bireylerde gerçekleşmiştir. Yani bireylerdeki bulunan örneğin Ahmet’in insanlığı Mehmet’in insanlığından farklılaşmıştır. verilen örnekler arasında gerçek Buradaki ortaklık, benzerlik üzerine kurulan ortaklıktır. düşüncelerini anlamada yapmış birlik ayrımı yardımcı olmaktadır. Ona hakiki türsel olmak üzere çeşittir. Hakiki birlik, ferdin özünde var birliktir. Türsel kavramının altında şeyler Ancak fizik aleminde gerçekleşmediği edilmez. Teymiyye’yi nominalist düşünürlerden ayıran konu budur. genel mantığına kaidelerine itirazlardan hareketle tekrar deliline dönülecek olursa, mukaddimelerini, zihnî varlıklar bilgisini çıkararak tenkit ettiğini söyleyebiliriz. O, eşyalar ortaklığı göstermek örneklerin kavramlardan ibaret vurgular bunların varlığa sahip olmadıklarını ileri Bundan ortaklığın söyler. Delilin ikinci mukaddimesi olunca, mukaddimenin tıpkı birincisi gibi, varlıkları etmiş olması bilgisi kurulu mahiyet aslında tasavvurdan Dolaysıyla yoktur. şekilde eleştirdikten sonra, bunlardan kıyasın mukaddimelere dayalı kıyas doğru netice doğuramaz.